Hiện nay, nền kinh tế Việt Nam đã hòa nhập với nền kinh tế phát triển toàn cầu thì vai trò của nhập khẩu ngày càng trở nên vô cùng quan trọng. Nhập khẩu hàng hóa giúp nâng cao năng suất lao động, giải quyết sự khan hiếm hàng hóa và vật tư trên thị trường nội địa…Tuy nhiên phần lớn các doanh nghiệp vẫn còn nhiều bỡ ngỡ về thủ tục nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài sẽ chuẩn bị những hồ sơ, giấy tờ gì? Quy trình, thủ tục ra sao?. Vì vậy bài viết sau đây ATALINK xin giới thiệu đôi nét về nhập khẩu hàng hóa và các thông tin cần thiết để Qúy doanh nghiệp có hiểu biết và góc nhìn tổng quan về vấn đề này.
1. Đôi nét về nhập khẩu hàng hóa
1.1. Giới thiệu về việc nhập khẩu hàng hóa
Các doanh nghiệp đang đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng lớn, áp lực về nguồn hàng đảm bảo chất lượng và giảm chi phí. Trong khi đó, môi trường quốc tế hội nhập với nhiều chính sách hỗ trợ nhập khẩu. Vì vậy, ngày càng nhiều doanh nghiệp đứng ra tự nhập khẩu hàng hóa. Vậy nhập khẩu hàng hóa được hiểu như thế nào?
Theo Wikipedia:
“Nhập khẩu hàng hóa là hoạt động kinh doanh buôn bán trên phạm vi quốc tế, là quá trình trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia dựa trên nguyên tắc trao đổi ngang giá lấy tiền tệ là môi giới. Đây không phải là hành vi buôn bán riêng lẻ mà là một hệ thống các quan hệ buôn bán trong một nền kinh tế có cả các tổ chức bên trong và bên ngoài.”
Theo Luật Thương mại 2005 Điều 28 khoản 1 định nghĩa về nhập khẩu hàng hóa như sau:
“Nhập khẩu hàng hóa là việc hàng hoá được đưa vào lãnh thổ Việt Nam từ nước ngoài hoặc từ khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ Việt Nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật.”
1.2. Mức độ ảnh hưởng của nhập khẩu hàng hóa trong chuỗi giá trị của doanh nghiệp
Nhập khẩu hàng hóa là một trong những hoạt động tác động rất lớn góp phần tạo nâng cao giá trị và vị thế thương hiệu doanh nghiệp thị trường trong nước và quốc tế.
Thông qua hoạt động nhập khẩu, doanh nghiệp đa dạng được mẫu mã, sản phẩm và tránh phụ thuộc vào sự khan hiếm của thị trường nội địa, đem đến các sản phẩm có chất lượng tốt cho người tiêu dùng, nâng cao tỷ suất lợi nhuận.
Tạo ra sự chuyển giao công nghệ, máy móc hiện đại thông qua đó tăng năng suất sản phẩm, tiết kiệm chi phí và thời gian, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.
Tạo ra sự cạnh tranh giữa hàng nội và hàng ngoại, tạo động lực giúp các nhà sản xuất trong nước không ngừng vươn lên, nâng cao chất lượng, định vị sự khác biệt trong sản phẩm để cung ứng ra thị trường.
Như vậy nhập khẩu hàng hóa là hoạt động vô cùng quan trọng đối với tồn tại, sự phát triển của doanh nghiệp và quốc gia. Đảm bảo cho các ngành kinh tế mũi nhọn phát triển ổn định, khai thác triệt để mọi ưu thế của doanh nghiệp và quốc gia đó.
2. Quy trình nhập khẩu cơ bản cho người mới bắt đầu
Quy trình nhập khẩu sẽ phụ thuộc vào từng loại hàng hoá khác nhau nên doanh nghiệp sẽ cần làm các thủ tục khác nhau. Sau đây ATALINK xin giới thiệu quy trình nhập khẩu cơ bản đến Quý doanh nghiệp.
2.1. Trước khi bắt đầu nhập khẩu
Trước khi nhập khẩu hàng hóa, doanh nghiêp cần xác định loại hàng nhập khẩu thuộc diện nào để chuẩn bị đầy đủ các thủ tục cần thiết. Lưu ý không phải tất cả các hàng hóa đều có thể nhập khẩu vào Việt Nam và đều áp dụng một cơ chế như nhau. Vì vậy, doanh nghiệp cần xem xét hàng hóa sắp nhập khẩu có trong các danh mục sau hay không.
2.1.1. Danh sách hàng hóa nhập khẩu thuộc diện nào?
- Hàng hóa thương mại thông thường: Những hàng hóa đủ điều kiện để tiến hành làm thủ tục nhập khẩu thông thường.
- Hàng hóa bị cấm nhập khẩu: Một số hàng hoá nằm trong danh mục cấm nhập khẩu như vũ khí, ma túy, hóa chất nguy hại…thì bắt buộc doanh nghiệp phải dừng toàn bộ hoạt động nhập khẩu mặt hàng này để tránh vướng mắc về mặt pháp lí. Để nắm thông tin chi tiết, Qúy doanh nghiệp có thể xem trong danh mục hàng hóa cấm nhập khẩu vào Việt Nam chi tiết trong Phụ Lục 1 – Nghị định 69/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 của Chính phủ quy định một số điều của Luật Quản lý Ngoại Thương
- Hàng hóa phải xin cấp phép kiểm tra chuyên ngành: Một số hàng hóa thuộc diện phải xin cấp phép kiểm tra chuyên ngành. Ví dụ như hàng hóa phải kiểm tra về tiêu chuẩn kỹ thuật như sản phẩm điện tử, thiết bị máy móc, xe máy, ô tô…phải đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật của Việt Nam về nhãn mác, công năng, vận hành, vấn đề an toàn về môi trường…Các mặt hàng thực phẩm như rau củ quả, thủy sản..cần phải kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm hoặc kiểm dịch động thực vật trước khi cho phép đưa ra thị trường Việt Nam.. Việc kiểm tra chuyên ngành đối với các mặt hàng nhập khẩu này sẽ được tiến hành sau khi đưa hàng về cảng. Theo đó, cơ quan chức năng sẽ đến tận nơi để lấy mẫu về kiểm tra xem có đạt tiêu chuẩn để cấp giấy chứng nhận hay không. Sau khi có kết quả, doanh nghiệp sẽ tiến hành các bước tiếp theo để hoàn tất quy trình, thủ tục.
- Hàng hóa phải có giấy phép nhập khẩu, theo điều kiện: Danh mục các hàng hóa nhập khẩu theo giấy phép, điều kiện nằm trong phạm vi quản lý của các Bộ được chi tiết trong Phụ lục III – Nghị định 69 / 20108 / NĐ-CP ngày 15 / 5 / 2018 của chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý ngoại thương.
Trường hợp doanh nghiệp nhập khẩu tự làm thủ tục nhập khẩu hải quan mà không thuê đơn vị ngoài, lúc này doanh nghiệp cần phải đảm bảo đầy đủ các chứng từ hợp pháp từ bên xuất khẩu, bao gồm các giấy tờ sau đây:
- Vận đơn đường hàng không / đường biển
- Hợp đồng kinh doanh
- Hóa đơn thương mại
- Phiếu đóng gói hàng hóa
- Giấy tờ chi tiết thông tin của hàng hóa
- Giấy tờ chứng nhận xuất xứ hàng hóa
- Giấy tờ chứng nhận chất lượng hàng hóa
- Giấy tờ chứng nhận phân tích
- MSDS (dành cho danh mục hàng hóa nguy hiểm, hàng hóa chất)
- Và cung cấp các giấy tờ khác có liên quan nếu được cơ quan chức năng yêu cầu
2.1.2. Chi phí nhập khẩu
Chi phí nhập khẩu một thông thường bao gồm 02 phần chính là thuế nhập khẩu và chi phí vận chuyển.
- Thuế khi nhập khẩu: Các loại thuế khi nhập khẩu có thể bao gồm:
o Thuế nhập khẩu
o Thuế VAT
o Thuế tiêu thụ đặc biệt
o Thuế môi trường
o Thuế tự vệ, chống bán phá giá
o Thuế phân biệt đối xử
o Thuế ngoài hạn ngạch
Tùy từng loại hàng hóa mà doanh nghiệp có thể không phải nộp, nộp một loại hoặc nhiều loại thuế trong danh sách kể trên. Hiện nay Việt Nam tham gia ký hiệp định thương mại tự do với nhiều quốc gia, vì vậy khi doanh nghiệp nhập khẩu từ các quốc này có thể được hưởng thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt sẽ tiết kiệm được nhiều chi phí.
- Chi phí liên quan trong quá trình vận chuyển
o Chi phí vận chuyển quốc tế
o chi phí liên quan đến vấn đề thông quan
o Chi phí giao hàng từ cảng đến kho lưu hàng
o chi phí liên quan đến vấn đề thông quan
o Chi phí giao hàng từ cảng đến kho lưu hàng
Ngoài ra, chi phí còn phụ thuộc vào vấn đề vận chuyển hàng hóa. Mỗi phương tiện vận chuyển khác nhau như đường hàng không, đường biển thì chi phí sẽ khác nhau.
2.1.3. Thời gian nhập khẩu
Tùy theo hàng hóa nhập khẩu quốc tế vận chuyển theo đường biển, đường hàng không, đường bộ, đường sắt, đường chuyển phát nhanh… dẫn đến thời gian giao hàng khác nhau. Ngoài ra, thời gian nhập khẩu còn liên quan đến hàng hóa có giấy phép hoặc chính sách gì đặc biệt hay không. Vì vậy chúng tôi đưa ra lời khuyên rằng giai đoạn này doanh nghiệp nên nhờ một đơn vị có kinh nghiệm đưa ra dự toán chính xác nhất
2.2. Ký hợp đồng ngoại thương
Đây là bước vô cùng quan trọng trong quá trình nhập khẩu hàng hóa. Hợp đồng ngoại thương là hợp đồng thể hiện giao dịch của 2 bên. Giấy tờ này thường sẽ được yêu cầu trong tất cả các bộ hồ sơ xuyên suốt quá trình thông quan hàng hoá. Việc làm đầu tiên là thương thảo, đàm phán ký kết hợp đồng mua hàng với đối tác nước ngoài. Theo đó, hai bên sẽ thảo luận những một số điều khoản chính trong hợp đồng như sau:
- Tên hàng
- Quy cách hàng hóa
- Số lượng / trọng lượng hàng
- Giá cả
- Cách đóng gói
Và một số điều khoản quan trọng khác trong hợp đồng như:
- Điều kiện giao sản phẩm / hàng hóa ( CIF, FOB, EXW…)
- Thời gian giao hàng
- Thanh toán: Phương thức thanh toán và thời gian thanh toán: bằng điện chuyển tiền ( TT ) hay tín dụng thư ( L/C )…
- Chứng từ hàng hóa người bán ( doanh nghiệp xuất khẩu ) phải gửi người mua ( đơn vị nhập khẩu )
2.3. Thanh toán
Sau khi ký hợp đồng, doanh nghiệp sẽ căn cứ vào hợp đồng và tiến hành thanh toán cho đối tác theo các điều khoản đã ghi trong hợp đồng, số tiền và tiến độ thanh toán. Ngày nay các ngân hàng hỗ trợ rất nhiều khi thanh toán ngoại tệ, doanh nghiệp chỉ cần chuẩn bi đủ số tiền theo như hợp đồng là được. Ngày nay phương thức thanh toán quốc tế và các phương thức thông dụng mà doanh nghiệp lựa chọn như L/C, TT, DP….
2.4. Vận chuyển quốc tế
Doanh nghiệp xuất khẩu sẽ giao hàng theo tiến độ. Sau khi hàng được vận chuyển người bán gửi bộ chứng từ cho người nhập khẩu thông qua các phương thức như email / qua thư. Bộ chứng từ, giấy tờ thông dụng thường bao gồm: Hợp đồng, invoice, packing list, C/O, C/Q, vận đơn. Tùy yêu cầu của người mua và hàng hóa cụ thể mà có thể thêm hoặc bớt chứng từ cần thiết.
2.5. Thông quan
Thông quan về bản chất là việc doanh nghiệp khai báo với cơ quan hải quan về mặt hàng nhập khẩu, thông tin về nộp thuế và chính sách Cơ quan hải quan thông qua chứng từ doanh nghiệp kiểm tra thực tế khai báo hàng hóa có phù hợp với quy định của Việt Nam hay chưa. Việc thông quan gồm 2 giai đoạn chính là chuyền hải quan điện tử hay thực hiện tại hiện trường.
Dựa trên các chứng từ thương mại trên, doanh nghiệp nhập khẩu sẽ khai hải quan để được tiến hành nhập khẩu hàng hóa theo quy định, thông tư pháp luật hiện hành. Việc kê khai sẽ được thực hiện qua phần mềm hải quan điện tử. Sau khi hệ thống kiểm tra xong thì doanh nghiệp sẽ nhận ngay được kết quả phân luồng kiểm tra từ hệ thống hải quan điện tử:
- Luồng xanh : Doanh nghiệp không cần làm thủ tục gì thêm. Chỉ cần in tờ khai và hoàn thành nghĩa vụ đóng thuế là xong
- ·Luồng Vàng: Doanh nghiệp cần đem giấy tờ gốc xác minh lại hàng hóa lần nữa. Bộ hồ sơ hải quan bao gồm
o Bộ tờ khai hải quan và phụ lục (nếu nhiều mục hàng)
o Hóa đơn thương mại
o Vận đơn, C/O
o Hóa đơn cước biển (với điều kiện FOB)
o Chứng từ khác: CO, giấy kiểm tra chất lượng
- ·Luồng đỏ: Quy trình kiểm tra sẽ cực kỳ khắt khe từ hải quan. Đây là trường hợp mà doanh nghiệp buộc phải tốn khá nhiều thời gian, công sức và chi phí. Vì vậy để tránh rủi ro này thì ngay từ đầu chủ doanh nghiệp nên cẩn trọng trong các khâu nhập hàng hóa và chấp hành nghiêm túc luật thương mại
Thông thường các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ thuê đơn vị nhập khẩu thực hiện công việc này để hạn chế thời gian, chuyên nghiệp hơn và thực hiện các công việc tại hiện trường.
2.6. Nhận hàng
Nhận hàng và một số điều cần lưu ý sau khi nhận hàng là bước cuối cùng trong quy trình nhập khẩu hàng hóa. Sau đây ATALINK xin đưa ra một số vấn đề doanh nghiệp cần chuẩn bị trước để việc nhận hàng được thuận lợi và suôn sẻ.
- Nhận hàng về kho lưu trữ
Sau khi thông quan là đến giai đoạn nhận hàng, thông thường doanh nghiệp tự thuê xe xe tải nhỏ / container và chuyển cho họ lệnh giao hàng mà đơn vị vận tải biển cấp. Đơn vị vận chuyển sẽ vào cảng hoặc kho CFS làm nốt thủ tục hải quan tại kho bãi, rồi lấy hàng chở về địa điểm kho. Lúc này doanh nghiệp cần chuẩn bị sẵn sàng kho bãi, nhân sự để đưa hàng xuống kho lưu trữ.
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị một bộ hồ sơ đầy đủ khi nhận hàng để cung cấ cho cán bộ thị trường hoặc các bên liên quan đột xuất kiểm tra nguồn gốc hàng hóa.
- Sau khi nhận hàng
Sau khi hàng hóa được thông quan và nhận hàng đầy đủ, doanh nghiệp cần lưu trữ toàn bộ chứng từ hải quan đầy đủ, theo quy định để làm việc với cơ quan thuế hoặc cơ quan hải quan sau này
3. Lưu ý khi nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài
Nhập khẩu hàng hóa là một lĩnh vực đặc thù với những yêu cầu chuyên biệt. Vì vậy, khi nhập hàng hóa từ nước ngoài vào thị trường trong nước, doanh nghiệp nên lưu ý những điều cần biết sau đây nhằm hạn chế tối đa những trục trặc, rủi ro có thể xảy ra với hàng hóa hay với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- Kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu và vấn đề giao nhận
Một trong những điều quan trọng khi nhập khẩu hàng hóa chính là khâu kiểm tra, kiểm soát chất lượng hàng hóa khi giao nhận hàng.
Việc kiểm tra và kiểm soát chặt chẽ chất lượng hàng hóa vừa đảm bảo uy tín cho đơn vị xuất khẩu, vừa để bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp. Vì vậy, trước khi nhập khẩu, cần nắm rõ thông tin về chất lượng và số lượng hàng hóa.
- Đơn vị vận chuyển
Doanh nghiệp cần trao đổi, đàm phán với các đơn vị vận chuyển về thời gian khởi hành, thời gian dự kiến đến và cước phí.
Ưu tiên đơn vị vận chuyển uy tín, có kinh nghiệm và phù hợp với lịch trình, sản phẩm nhập khẩu. Một số doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có kinh nghiệm nên tham khảo thêm dịch vụ phát sinh khác như bốc xếp hàng hóa.
Nếu có thông tin phát sinh, doanh nghiệp cần bổ sung cho bên vận chuyển nắm được tình hình.
Việc thanh toán cước phí sẽ do hai bên thống nhất và thỏa thuận
- Mua bảo hiểm hàng hóa
Để hạn chế và tránh tổn thất khi có sự cố phát sinh trong quá trình vận chuyển doanh nghiệp nên xem xét đến việc mua bảo hiểm hàng hóa.
- Làm thủ tục hải quan
Trước khi nhận hàng hóa, doanh nghiệp cần làm thủ tục khai báo hải quan. Một số vấn đề cần lưu ý ở bước này là: Áp đúng mã số hàng hóa, xác định đúng mức thuế.
- Xin hồ sơ, giấy tờ nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài
Khi nhập khẩu một loại hàng hóa nào đó, doanh nghiệp nên cẩn thận với việc xin giấy phép trong quá trình làm thủ tục nhập khẩu hàng hóa.
- Xác nhận thanh toán
Thanh toán là vấn đề khá quan trọng, doanh nghiệp nên kiểm tra các điều khoản chi tiết trong hợp đồng. Sau đó lựa chọn phương thức thanh toán phù hợp để phòng tránh rủi ro.
- Vấn đề giải quyết khi xảy ra mâu thuẫn, tranh chấp
Việc tranh chấp trong quá trình hợp tác, giao dịch là điều mà tất cả doanh nghiệp đều không mong muốn. Tuy nhiên, thực tế vẫn có nhiều vấn đề phát sinh xảy ra như: Khi hàng hóa không cam kết chất lượng như thỏa thuận, bị hư hỏng, không đủ số lượng khi nhận hàng. Để tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra, doanh nghiệp nên rà soát hợp đồng thật chi tiết, cẩn thận. Để đảm bảo lợi ích các bên, doanh nghiệp nên quy định thêm điều khoản về việc giải quyết tranh chấp (nếu có).
Trên đây là một số lưu ý khi nhập khẩu hàng hóa mà doanh cần biết khi muốn nhập khẩu một mặt hàng nào đó nhằm giúp thuận lợi trong quá trình nhập khẩu hàng hóa vè Việt Nam.
4. Tổng kết
Qua bài viết trên ATALINK đã thông tin vô cùng chi tiết và rõ ràng về các vấn đề liên quan đến nhập khẩu hàng hóa giúp doanh nghiệp hiểu hơn về khái niệm, quy trình và một số vấn đề cần lưu ý trong quá trình nhập khẩu hàng hóa. Thông qua việc nắm rõ hoạt động nhập khẩu hàng hóa sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro, tạo ra cơ hội mới và vị thế mới trong nền kinh tế toàn cầu hiện nay.
Nếu doanh nghiệp của bạn đang muốn tìm kiếm một đối tác toàn diện hãy đến với ATALINK – Giải pháp 3 trong 1 bao gồm Sàn giao dịch thương mại điện tử B2B, Giải pháp Quản trị chuỗi cung ứng và Nơi kết nối, chia sẻ và quảng bá.